Processierups plaag in 2020: Veel nesten achter vogelhuisjes

“Het wordt nu met de dag drukker”, zegt David Buikhuizen, specialist in het bestrijden van de eikenprocessierups namens Processierups Kwijt. “We hadden veel opdrachten van gemeenten, maar daar zijn we bijna mee klaar Dat is mooi op tijd, want we krijgen nu met de dag meer belletjes van bedrijven en particulieren met het verzoek bij hun de processierups te komen bestrijden.” Saillant detail: “We merken dat er veel nesten zitten achter vogelhuisjes en waarschuwingslinten.”

De ontwikkeling van de nesten lijkt iets achter te lopen op vorig jaar, zo constateert Buikhuizen. “Aan de andere kant, toen hadden we het ook met name druk in juli en augustus. Gevoelsmatig komt het nu iets langzamer op gang.”

Veel nesten en grote nesten

Dat klinkt als goed nieuws, maar dat is het niet. “Ik heb nou niet de indruk dat de overlast van de eikenprocessierups in 2020 minder gaat zijn dan vorig jaar”, schudt Buikhuizen zijn hoofd. “Ik zie veel nesten en vooral ook grotere nesten. Momenteel (half juni, red.) zie je dat de rupsen in de vierde of vijfde vervelling zitten. Na die vijfde en laatste vervelling heeft elke rups tot wel 700.000 brandhaartjes, dus in die fase gaat het pas echt los voor wat betreft de overlast voor mens en huisdier.”

Veel meldingen uit Noord-Brabant en de Achterhoek

Buikhuizen heeft een goed beeld van de situatie in heel Nederland. “Er komen nu al heel veel klachten uit Noord-Brabant en de Achterhoek”, zegt hij. “Dat is geen toeval, want het zijn beide zeer landelijke provincies waar veel eikenbomen staan.” Buikhuizen heeft nog geen nesten ontdekt in andere boomsoorten. “Als dat gebeurt, is het later in het seizoen als een nest rupsen ‘hun’ eikenboom heeft kaalgevreten en ze naar de volgende boom gaan. Als er dan geen eikenboom in de buurt staat, pakken ze maar een andere.”

Bacteriën en aaltjes

Omdat de overlast van de eikenprocessierups de laatste jaren flink toenam, zijn gemeenten en particulieren dit jaar vroeg begonnen met allerlei behandelingen én experimenten in een poging om de plaag voor 2020 te beperken. Dat heeft ten dele effect gehad. “Waar we in maart en april bomen behandeld hebben met aaltjes en bacteriën, daar zullen nu geen of in elk geval veel minder nesten zitten”, stelt Buikhuizen. Deze biologisch verantwoorde bestrijdingswijze is evenwel maar op betrekkelijk kleine schaal toegepast.

Achter de huisjes en linten

Alle andere voorzorgsmaatregelen lijken weinig baat te hebben gehad. “We komen veel nesten tegen achter de vogelhuisjes die mensen hebben opgehangen in de hoop dat koolmeesjes er zouden gaan broeden”, vertelt Buikhuizen. “De mezen behoren tot de natuurlijke vijanden van de processierups, maar ze hebben de wens van de mens nog niet helemaal begrepen”, grapt hij. “Achter die vogelhuisjes zitten de rupsen natuurlijk lekker beschermd, mooi uit de wind.” En het wordt nog gekker: “We vinden ook veel nesten achter de waarschuwingslinten die gemeenten om bomen hebben gehangen.”

Nog heel wat bomen te gaan

Ook de huishoudfolie en dubbelzijdige tape die om veel bomen is gebonden teneinde de rupsen te weren heeft geen enkel effect gehad. “Ook daarachter vinden we nesten”, haalt Buikhuizen de schouders op. “Of de rupsen gaan er gewoon overheen. In processie, ja. Hup, de boom in.” Voor de bestrijder zelf maakt het niet uit. “Waar de nesten ook zitten, wij weten ze te vinden en zuigen ze in één keer op. Dan is het gedaan met ze. Maar goed, we hebben nog heel wat bomen te gaan!”

Wanneer is het seizoen van de processierupsplaag in 2020?

Zoals je in onderstaand schema kunt zien geven de brandhaartjes van de processierups de meeste overlast in de maanden tussen half mei en half augustus. De rupsen hebben dan de meeste brandharen, gaan elke nacht met z’n allen op stap om te eten, terwijl het nest vol ligt met oude huiden vol brandharen. Ook na half augustus kunnen brandharen nog problemen geven. Zelfs al zijn alle rupsen verpopt tot vlinder: de nesten liggen vol brandharen en kunnen zich met de wind alsnog verspreiden.

Overzicht processierups plaag in de zomer van 2020

Krijgen we in 2020 veel last van de processierups?

Onze processierupsbestrijders merken dat er dit jaar (2020) mogelijk wat minder bomen te maken hebben met een plaag van processierupsen, maar dat er wel méér nesten in de bomen zitten die ook nog eens veel meer rupsen bevatten. Dat heeft er waarschijnlijk mee te maken dat de processievlinder haar eitjes vorig jaar heeft gelegd in bomen direct in de buurt van haar eigen ‘geboorteboom’. Een zachte, vrij droge winter én lente heeft eraan bijgedragen dat veel nesten van processierupsen intact zijn gebleven. Er zijn in mensentermen gezegd ‘weinig nesten en processierupsen ten prooi gevallen aan natuurrampen’.

Hoe lang duurt de processierups plaag?

Zoals je in het staatje hierboven kunt zien ligt het hoogtepunt van de overlast die de processierups veroorzaakt grofweg tussen half mei en half augustus. Gedurende die periode dragen de rupsen de meeste brandharen en de huiden die ze hebben afgeschud bij vervellingen liggen in het nest. Die hebben ook nog veel brandharen. Na de verpopping van de processierups tot vlinder is de grootste hinder voorbij, maar toch kunnen de brandharen het hele jaar door voor problemen blijven zorgen. Ze kunnen verwaaien uit de (oude) nesten en complete nesten kunnen ook uit bomen waaien en op de grond terecht komen. Zeker met nieuwsgierige honden blijft het ‘t hele jaar oppassen geblazen.

Wat is de oorzaak van een processierups plaag?

Processierupsen horen bij de natuur. Het is als het ware gewoon een vlindersoort, zoals er zo vele zijn. De processievlinder en dus ook processierups komt al heel lang voor in het zuiden van Europa en verspreidde zich over de jaren heen in noordelijke richting. Over de oorzaak van de ernst van processierups plagen tasten wetenschappers nog in het duister. Vermoed wordt dat warme lentes en zomers met rustig weer een gunstige invloed hebben op de ontwikkeling van de processierupsnesten.

Heeft klimaatverandering invloed op processierups plagen?

De processierups specialisten durven niet keihard te beweren dat de klimaatverandering in ons land een enorme invloed heeft op het ontstaan van processierups plagen. Daarvoor biedt de historie van processierupsplagen te weinig aanknopingspunten. Wat wél een rol speelt, is dat als er veel eipakketten in de bomen liggen, gunstige weersomstandigheden (droog, warm en rustig weer) in de lente en zomer van grote invloed zijn op het aantal nesten en de grootte van de nesten. Van vrieskou heeft de rups weinig last, want de processierups gaat in eivorm de winter door.

Heeft de plaag van vorig jaar invloed op de processierups plaag van 2020?

Vorig jaar ging Nederland gebukt onder zware plagen van de processierups. Dat hield automatisch in dat er veel processievlinders ontstonden, die allemaal weer hun eitjes legden. Vandaar dat voor 2020 ook weer ernstige processierupsplagen verwacht werden. Dat blijkt ook het geval te zijn. Toch is het geen wet van meden en perzen. Het beeld is erg wisselend: in 2008 werd de processierups voor de 18e keer in de historie in Nederland wordt aangetroffen. In 1996 was de overlast door de brandharen van de rups voor het eerst groot in getroffen gebieden. In 1997 werden er echter beduidend minder rupsen aangetroffen. Vanaf 2001 nam het aantal locaties waar de rups werd aangetroffen weer sterk toe, maar in 2005 en vooral 2006 lag het aantal meldingen weer veel lager.

Waar komt de processierups het meest voor?

Tot op heden blijven met name Zeeland, Noord-Holland en de Waddeneilanden gespaard: daar zijn niet tot nauwelijks melden van de eikenprocessierups. Ook Friesland en Groningen hebben nog veel ‘witte vlekken’. Daar wordt de processierups betrekkelijk weinig gespot. Hoe anders is dat in Noord-Brabant, Gelderland en Overijssel? Onze bestrijders krijgen met name veel belletjes uit het centrale deel van Noord-Brabant en de Achterhoek. Vooral in Noord-Brabant was de overlast vorig jaar ook al groot. 

Hoe ernstig kan een processierups plaag zijn?

Een paal van processierupsen is niet levensgevaarlijk, maar de brandhaartjes die de beestjes de wereld inslingeren kunnen wel behoorlijk wat overlast geven bij mens en (huis)dier. Als iemand brandhaartjes in de ogen heeft gekregen bijvoorbeeld en het wordt niet goed behandeld dan kan het in sommige gevallen tot vrij ernstige complicaties leiden. Verder kan de jeuk vervelend zijn en ziet uitslag over je hele huid er niet prettig uit. Met name honden, maar ook andere huisdieren en vee kunnen flink wat overlast ervaren. 

Hoe bescherm ik mezelf tegen de processierups?

Natuurlijk wil je jezelf beschermen tegen (mogelijke) overlast van de processierups. Immers, lang niet alle bomen zijn behandeld en Nederland kent een populatie van miljoenen eikenbomen. Wat zijn dingen die je kunt doen om te voorkomen dat je last krijgt van de brandharen van de processierups?

• Vermijd rechtstreeks contact met de rupsen of hun (oude) nest.
• Voor jezelf nagaan: waar kan de processierups voorkomen?
• Je lichaam goed bedekken: lange broek, lange mouwen en een (zonne)bril.
• Niet op de grond gaan zitten in een gebied met eikenbomen.
• Wegen waar veel besmette eikenbomen staan proberen te vermijden.
• Douchen bij thuiskomst als je in een gebied bent geweest met eikenbomen. 
• De kleding wassen die je droeg nadat je in een gebied bent geweest met eikenbomen.
• Ramen en deuren sluiten om te voorkomen dat er haartjes naar binnen waaien.
• Geen was buiten te drogen hangen in een gebied met veel eikenbomen.
• Een nest van processierupsen beslist niet zelf proberen te verwijderen. 

Wat kan ik zelf aan een processierups plaag doen?

Eigenlijk kun je tegen een plaag van processierupsen zelf niet veel doen. Het enige dat je kunt doen is jezelf beschermen. Denk daarbij aan kleding: lange broek en shirt met lange mouwen. Een zonnebril is ook geen overbodige luxe, terwijl ook een gewone bril je ogen beschermd tegen brandhaartjes.

Je kunt de processierups zelf niet bestrijden zonder zelf risico te lopen. Vaak worden door zelfbestrijdingsacties de brandhaartjes juist verspreid. Als je niet beschikt over onderstaande materialen, dan kun je de eikenprocessierups zelf NIET bestrijden.

• een hoogwerker
• een beschermend pak met zuurstofmasker
• een speciale stofzuiger voor processierupsen 
• speciale zakken die je hermetisch kunt afsluiten
• Wat kun je wel doen? Een erkende processierupsbestrijder inschakelen!

Wie komt de processierups bij mij bestrijden?

Via Processierups Kwijt vind jij gemakkelijk en snel een lokale bestrijder die gedegen werkt levert tegen een nette prijs en ook nog eens zeer klantvriendelijk is. Bel hem rechtstreeks en maak direct een afspraak.

Meer weten? Hier lees je alles over de ontwikkeling van de processierups.